Bu bilgi, David Liddle tarafindan hazirlanmistir…
ISIK
Tum bitkiler fotosentez icin isiga ihtiyac duyar ancak bulunduklari dogal habitat nedeni ile, her bitkinin bu isik ihtiyaci birbirinden farklilik gosterir. Isik yogunluguna bitkiler farkli tepkiler gosterir bu nedenle kultivasyon alanindaki isik miktarlarini modifiye ederek, bitkilerin gorunumunu degistirebiliriz.
Golgeli bir alanda buyuyen, iyi sekilde besin verilen ve sulanan hoyalarin, yesil yapraklarindaki buyume yogun olacaktir, cunku parlak isik altinda uretecegi miktari uretebilmek icin daha fazla klorofile ihtiyac duyacaktir. Isik seviyesini arttirmak genellikle yesil harici diger renkleri arttirmak ile de iliskilendirilir. Bitkiler parlak isiga maruz birakildiginda, en genel olarak kirmizi renk kendini gosterir. Isik yogunlugu ile ilgili, kisitlayici faktorler sunlardir:
1- Isik kaynagindan gelen isi. Bitkiler tam gunes altinda da olsalar, kendilerini her zaman serin hissetmeliler.
2- Yeterli miktarda besin ve su, bitkinin fotosentez yapabilmesi icin ve bitkinin serinleyebilmesi icin suyun yapraklar uzerindeki gozeneklere iletilebilmesi icin sarttir.
3- Saksilarda yetistirilen bitkiler artan kök sicakligindan etkilenebilirler.
Isik sayisiz yontemlerle olculebilir ve degisik birimleri olabilir, ancak burada biz muhtesem Foot candle terimini kullanacagiz. Bu karanlik bir alanda, bir mum 'un bir ayak mesafede (0,3 m) yarattigi isik miktaridir.
Isik siddetini tanimlarken kullanilan genel terimler:
TAM GUNES (FULL SUN): Gunde 6 saat veya fazlasinda maruz kalinan engellenmemis direkt gunisigidir
KISMI GUNES (PARTIAL SUN): Gunde yaklasik 4 saat direkt isigi veya gun boyu hafif golgeli alanlar icin kullanilir. Golgenin miktari 30% - %50 arasidir.
KISMI GOLGE (PARTIAL SHADE): Gunde iki saatten daha az tam gunes. 75%-80% golge
KIRIK GOLGE (BROKEN SHADE): Direkt gun isigi degil, filtrelenmis isik. 90% golge
KOYU GOLGE: (DENSE SHADE): Hic gunes almamasi. 100% golge, ornegin kati/koyu bir tavanin alti gibi..
Bitkiler eger isik dogri gelmiyorsa cesitli stres belirtileri gosterebilirler:
Cok az isik:
1- Hic parilti olmayan koyu yesil yapraklar
2- Her yeni buyuyuyen yapragin bir oncekinden kucuk olmasi.
3- Bitkinin sarkik/yumusak ve zayif gorunumu
4- Iyi ciceklenmeyen bitkiler
21 Ocak 2014 Salı
16 Ocak 2014 Perşembe
Hoya sussulea
Hoya sussulea (Roxburgh ex Merill) - 1917
Hoya ariadna'ya benzer (Decaisne 1844) = hoya lutea (Decaisne 1844)
Bu nadir rastlanan hoya'nin anavatani Endonezya, Malezya ve Papua Rhosedia'dir. Avustralya'da kultive edilmislerdir ve bugun Cape York Peninsula Queensland'da yetismektedir. Epifik bir tirmanicidir. Bu hoya Eriostemma grubuna dahil edilmistir. Cicekleri Havai'de geleneksel celenklerin yapiminda kullanilmaktadir.
H.sussulea'nin yapraklari acik yesil ve sukulent yapidadir. 6-10 cm uzunlugunda ve 4-6 cm genisligindedir. Orta damar acikca gorulebilir ve hafifce iceri gocuktur. Yan damarlar gorulmez. Kultivar icerisinde nispeten hizli buyur ancak ciceklenmesi cok zordur. Cicek obekleri olusturmak icin H.sussulea tam gunes ister. Ancak gunesli alana konuldugunda da yapraklari sararir. Bu hoyayi buyutmek icin bol isi ve guclu gunes isigi gereklidir. Kalkerli (kirecli) topraklari tercih eder.
Sussulea'nin synonim ismi (eski adi) Hoya ariadna'dir.
Cicekleri tipik, yildiz seklindeki Eriostemma cicekleridir ve oldukca estetiktir. Bir cicek obeginde yaklasik 10 adet ayri cicek vardir. Ciceklenme Mart-Nisan aylarinda gerceklesir. Meyveleri 3-4 ay sonra belirir. Rengi mor harelerle bezeli koyu kirmizidir ancak cicek rengi varyetelere gore oldukca degisken olabilir. Cicekler guclu bir misk kokusu salgilar.
Ozellikle Avustralya bolgesinde D.Liddle ve Hawaii'de Aloha hoya (aff sussulea olarak) tarafindan satilmakta olan cesitli varyeteleri vardir. Bu turler sunlardir:
H. sussulea Barmaga Queensland (IML 175) - Bu tur Queensland'in Cape York bolgesinde yetismektedir. Yapraklari (IML 172)'ye gore biraz daha buyuktur. Yaprak uzunlugu 12 cm, ve genisligi 7,5 cm civarindadir. Yaprak rengi koyu yesil olarak tanimlanmistir. Tum yaprak cercevesi hafifce bukuktur. Petiollerin (cicek sapi) uzunlugu 3 cm ve capi 0.4 cm'dir. Bireysel ciceklerin saplari 1,5 cm uzunlugunda ve 0.5 cm genisligindedir. Bir cicek obeginde 8 tek cicek bulunur. Canak (calyx) capi 4 cm'dir ve koyu kirmizi renklidir. Tac yapraklarin koseleri hafifce kivriktir. Icerideki ikincil canak 1 cm capindadir ve onun tac yapraklari 0.5 cm uzunlugunda ve 0.3 cm genisligindedir. Oval bicimli canak seklindedir ve kirmizimsi bir rengi vardir.
H. sussulea Lockerbie Scrub Queensland (IML 172) - Bu bitki Queensland - Cape York'taki Lockerbie bolgesinde bulunur. Buyudugu yagmur ormani olan alanda, alcak akasyalar vardir ve sussulea yaklasik 4m'ye tirmanmis sekilde buyumektedirler. Govdesi siyah beneklerle kaplidir. Yapraklar oval, 10 cm uzunlugunda ve 6 cm genisligindedir. Yaprak yuzeyi hafif tuyludur, yapragin alt yuzeyi de oyle. Yaprak rengi acik yesildir. Cicek obeginin sapo yaklasik 2.5 cm uzunlugunda ve tuyludur. Bir obekte 2-8 tek cicek bulunur, bu ciceklerin cicek sapi uzunluklari 2 cm civarindadir. Canagin capi 4 cm'dir ve cicek rengi pembedir. Tac yapraklarin koseleri hafifce kivriktir. Icteki canak capi 0.8 cm dir ve koronasinin yapraklari sadece 0.4 cm uzunlugunda ve en genis noktasi 0.3 cm genisligindedir.
H. sussulea USDA 354 242: Tuylu yapraklar ve 4,5 cm capinda sari cicekler.
H. sussulea PNG Lae 72551: 3,5 cm capinda buyuk sari cicekler.
H. sussulea Mc Illwraith Range Queensland: 4,5 cm capinda genis kirmizi cicekler, kirmizi korona, bir cicek obeginde 8 tek cicek.
H. sussulea Mc Illwraith Range Queensland: 3 cm buyuklugunde mat sari renkli cicekler.
H. sussulea var lutea (Ted Green tarafindan satilmakta): Cicekleri diger varyetelerine gore daha kucuktur, cicek rengi saridan pembeye degisir. Orijini Sulawesi Endonezya'dir.
Paul Shirley'in GPS 8891 olarak kodladigi bir Sulawesi'de bulunmus bir sussulea varyetesi de bulunmaktadir.
Hoya ariadna'ya benzer (Decaisne 1844) = hoya lutea (Decaisne 1844)
Bu nadir rastlanan hoya'nin anavatani Endonezya, Malezya ve Papua Rhosedia'dir. Avustralya'da kultive edilmislerdir ve bugun Cape York Peninsula Queensland'da yetismektedir. Epifik bir tirmanicidir. Bu hoya Eriostemma grubuna dahil edilmistir. Cicekleri Havai'de geleneksel celenklerin yapiminda kullanilmaktadir.
H.sussulea'nin yapraklari acik yesil ve sukulent yapidadir. 6-10 cm uzunlugunda ve 4-6 cm genisligindedir. Orta damar acikca gorulebilir ve hafifce iceri gocuktur. Yan damarlar gorulmez. Kultivar icerisinde nispeten hizli buyur ancak ciceklenmesi cok zordur. Cicek obekleri olusturmak icin H.sussulea tam gunes ister. Ancak gunesli alana konuldugunda da yapraklari sararir. Bu hoyayi buyutmek icin bol isi ve guclu gunes isigi gereklidir. Kalkerli (kirecli) topraklari tercih eder.
Sussulea'nin synonim ismi (eski adi) Hoya ariadna'dir.
Cicekleri tipik, yildiz seklindeki Eriostemma cicekleridir ve oldukca estetiktir. Bir cicek obeginde yaklasik 10 adet ayri cicek vardir. Ciceklenme Mart-Nisan aylarinda gerceklesir. Meyveleri 3-4 ay sonra belirir. Rengi mor harelerle bezeli koyu kirmizidir ancak cicek rengi varyetelere gore oldukca degisken olabilir. Cicekler guclu bir misk kokusu salgilar.
Ozellikle Avustralya bolgesinde D.Liddle ve Hawaii'de Aloha hoya (aff sussulea olarak) tarafindan satilmakta olan cesitli varyeteleri vardir. Bu turler sunlardir:
H. sussulea Barmaga Queensland (IML 175) - Bu tur Queensland'in Cape York bolgesinde yetismektedir. Yapraklari (IML 172)'ye gore biraz daha buyuktur. Yaprak uzunlugu 12 cm, ve genisligi 7,5 cm civarindadir. Yaprak rengi koyu yesil olarak tanimlanmistir. Tum yaprak cercevesi hafifce bukuktur. Petiollerin (cicek sapi) uzunlugu 3 cm ve capi 0.4 cm'dir. Bireysel ciceklerin saplari 1,5 cm uzunlugunda ve 0.5 cm genisligindedir. Bir cicek obeginde 8 tek cicek bulunur. Canak (calyx) capi 4 cm'dir ve koyu kirmizi renklidir. Tac yapraklarin koseleri hafifce kivriktir. Icerideki ikincil canak 1 cm capindadir ve onun tac yapraklari 0.5 cm uzunlugunda ve 0.3 cm genisligindedir. Oval bicimli canak seklindedir ve kirmizimsi bir rengi vardir.
H. sussulea Lockerbie Scrub Queensland (IML 172) - Bu bitki Queensland - Cape York'taki Lockerbie bolgesinde bulunur. Buyudugu yagmur ormani olan alanda, alcak akasyalar vardir ve sussulea yaklasik 4m'ye tirmanmis sekilde buyumektedirler. Govdesi siyah beneklerle kaplidir. Yapraklar oval, 10 cm uzunlugunda ve 6 cm genisligindedir. Yaprak yuzeyi hafif tuyludur, yapragin alt yuzeyi de oyle. Yaprak rengi acik yesildir. Cicek obeginin sapo yaklasik 2.5 cm uzunlugunda ve tuyludur. Bir obekte 2-8 tek cicek bulunur, bu ciceklerin cicek sapi uzunluklari 2 cm civarindadir. Canagin capi 4 cm'dir ve cicek rengi pembedir. Tac yapraklarin koseleri hafifce kivriktir. Icteki canak capi 0.8 cm dir ve koronasinin yapraklari sadece 0.4 cm uzunlugunda ve en genis noktasi 0.3 cm genisligindedir.
H. sussulea USDA 354 242: Tuylu yapraklar ve 4,5 cm capinda sari cicekler.
H. sussulea PNG Lae 72551: 3,5 cm capinda buyuk sari cicekler.
H. sussulea Mc Illwraith Range Queensland: 4,5 cm capinda genis kirmizi cicekler, kirmizi korona, bir cicek obeginde 8 tek cicek.
H. sussulea Mc Illwraith Range Queensland: 3 cm buyuklugunde mat sari renkli cicekler.
H. sussulea var lutea (Ted Green tarafindan satilmakta): Cicekleri diger varyetelerine gore daha kucuktur, cicek rengi saridan pembeye degisir. Orijini Sulawesi Endonezya'dir.
Paul Shirley'in GPS 8891 olarak kodladigi bir Sulawesi'de bulunmus bir sussulea varyetesi de bulunmaktadir.
15 Ocak 2014 Çarşamba
Hoya sigillatis
Bu hoya'nin anavatani Tenom, Sabah - Borneo (Malezya) olup ilk kez 2004 yilinda yayinlanmistir. Orijinal lokasyonu bilinmemektedir. Ted Green tarafindan bulunmus olup, Hoya littoralis'e ile benzerligi oldugu dusunulmustur. Ancak bu iki tur yaprak sekilleri ve yapragin uzerindeki lekeler ile farklilik gosterirler.
Daha onceleri bu tur Hoya.sp Flecked Leaf ve hasseltii gibi farkli isimlerle satisa cikmistir ancak dogru isimlendirme sigillatis'tir. Sigillatis ismi cok lekeli/cilli anlamina gelmektedir. H. hasseltii baska bir hoya turu olmali.
Hoya sigillatis, tropikal, ince govdesi ile hafif dallanan bir turdur. Ayni gozenekten buyuyen ters yapraklari ve kokleri kolayca goze carpar. Bu tur en iyi sarkici olarak buyur. Yapraklari nispeten kucuktur, boyutlari yaklasik 2,5 - 8 cm uzunlugunda ve 1-1,5 cm genisligindedir. Yaprak sekli eliptik yapidadir. Yapraklar dibinde yuvarlagimsi olurken, uca dogru sivrilir. Duzensiz gorunen damarlari vardir. Yapragi en iyi tanimlayan ozelligi uzerindeki lekelerdir. Yaprak yuzeyinde pek cok gri ciller bulunmaktadir, bunlar oyle fazladir neredeyse tamamini kaplamis olarak sayilabilir. Yapragin alt kismi kirmizimsidir ve burada beneklenme gorulmez. Normalde gri cillerin altindaki yaprak rengi yesil/mavimsi renktedir ancak bu hoya parlak isik altinda yetistirilirse yapraklar hos bir kirmiziya donusur ve harika bir goruntuye kavusur.
Internodlarin capi 2mm ve uzunlugu 8cm dir. Cicekleri geri dogru kivrilmistir, tek bir cicek 8-9 mm capindadir ve her cicek obeginde 20-25 cicek bulunmaktadir. Cicek saplari kalicidir ve bu cicek saplarindan defalarca ciceklenme gerceklesir. Cicek saplari yaklasik 9 cm uzunlugunda ve 1 mm kalinligindadir. Korolla bir cesit seftali turuncusu veya somon sarisi tonunda olup, koronaso sari renge donuktur. Cicekler yaklasik bir hafta kadar dayanmaktadir. Tek ciceklerin saplari (pedicel) 10-24 mm uzunlugunda ve oldukca incedir ve sari renklidir. Ciceklerinin kokusuz oldugu soylense de bazi yetistiriciler hafif karemela kokusu duyduklarini belirtmislerdir. Ayni zamanda pembe cicekleri olan NS 07-039 kodlu, Alas River klonu olan baska bir varyetesi de bulunmaktadir.
Hoya sigillatis Acanthostemma grubu olarak siniflandirilmistir. sigillatus Latince de "pek dikkat cekici" anlamina gelmektedir bu da yapraklarin uzerindeki guzeller guzeli gri beneklere atifta bulunmaktadir. Kimi kolleksiyonerler bu turun zor oldugunu belirtse de, bazi kaynaklarda kolay bakilabilir bir tur olduguna deginilmistir. Kis aylarinda minimum 18 derece sicaklik ister. Normal ve parlak isik altinda guzel buyur. Daha bol isik, daha goze carpici yaprak ustu benekleri ve daha kirmizimsi yapraklara neden olur. Duzenli olarak sulanmalidir. Bulundugu yetistirme ortaminin drenaji iyi olmalidir. Hoya sigillatis kolay ciceklenmeyen bir turdur ve cicege gecirmek sabir ister. Ancak yapraklarinin guzelligi bu kusurunu kapatir.
Bu hoyayi cicege geciren bir kolleksiyoner bakimi icin yazin hafif golgeli parlak isik altinda, kisin ise direkt gunes isigi alan bir yerde yetistirdigini belirtmis. Duzenli olarak suluyormus ancak aralarda topragin azicik kurumasina izin veriyormus. Haftalik olarak seyreltik besin erigi veriyormus. Kullandigi yetistirme ortami orta irilikte ama drenaji yuksek bir karisimmis. Orta hizda buyuyormus, ve aniden hicbir belirti gostermeden ölebiliyormus bitki…
Simdilik bilgiler bu kadar, ben de kendi deneyimlerimi edinmeye baslayabilirim.. Bakalim anlasabilecek miyiz bu tur ile..
Daha onceleri bu tur Hoya.sp Flecked Leaf ve hasseltii gibi farkli isimlerle satisa cikmistir ancak dogru isimlendirme sigillatis'tir. Sigillatis ismi cok lekeli/cilli anlamina gelmektedir. H. hasseltii baska bir hoya turu olmali.
Hoya sigillatis, tropikal, ince govdesi ile hafif dallanan bir turdur. Ayni gozenekten buyuyen ters yapraklari ve kokleri kolayca goze carpar. Bu tur en iyi sarkici olarak buyur. Yapraklari nispeten kucuktur, boyutlari yaklasik 2,5 - 8 cm uzunlugunda ve 1-1,5 cm genisligindedir. Yaprak sekli eliptik yapidadir. Yapraklar dibinde yuvarlagimsi olurken, uca dogru sivrilir. Duzensiz gorunen damarlari vardir. Yapragi en iyi tanimlayan ozelligi uzerindeki lekelerdir. Yaprak yuzeyinde pek cok gri ciller bulunmaktadir, bunlar oyle fazladir neredeyse tamamini kaplamis olarak sayilabilir. Yapragin alt kismi kirmizimsidir ve burada beneklenme gorulmez. Normalde gri cillerin altindaki yaprak rengi yesil/mavimsi renktedir ancak bu hoya parlak isik altinda yetistirilirse yapraklar hos bir kirmiziya donusur ve harika bir goruntuye kavusur.
Internodlarin capi 2mm ve uzunlugu 8cm dir. Cicekleri geri dogru kivrilmistir, tek bir cicek 8-9 mm capindadir ve her cicek obeginde 20-25 cicek bulunmaktadir. Cicek saplari kalicidir ve bu cicek saplarindan defalarca ciceklenme gerceklesir. Cicek saplari yaklasik 9 cm uzunlugunda ve 1 mm kalinligindadir. Korolla bir cesit seftali turuncusu veya somon sarisi tonunda olup, koronaso sari renge donuktur. Cicekler yaklasik bir hafta kadar dayanmaktadir. Tek ciceklerin saplari (pedicel) 10-24 mm uzunlugunda ve oldukca incedir ve sari renklidir. Ciceklerinin kokusuz oldugu soylense de bazi yetistiriciler hafif karemela kokusu duyduklarini belirtmislerdir. Ayni zamanda pembe cicekleri olan NS 07-039 kodlu, Alas River klonu olan baska bir varyetesi de bulunmaktadir.
Hoya sigillatis Acanthostemma grubu olarak siniflandirilmistir. sigillatus Latince de "pek dikkat cekici" anlamina gelmektedir bu da yapraklarin uzerindeki guzeller guzeli gri beneklere atifta bulunmaktadir. Kimi kolleksiyonerler bu turun zor oldugunu belirtse de, bazi kaynaklarda kolay bakilabilir bir tur olduguna deginilmistir. Kis aylarinda minimum 18 derece sicaklik ister. Normal ve parlak isik altinda guzel buyur. Daha bol isik, daha goze carpici yaprak ustu benekleri ve daha kirmizimsi yapraklara neden olur. Duzenli olarak sulanmalidir. Bulundugu yetistirme ortaminin drenaji iyi olmalidir. Hoya sigillatis kolay ciceklenmeyen bir turdur ve cicege gecirmek sabir ister. Ancak yapraklarinin guzelligi bu kusurunu kapatir.
Bu hoyayi cicege geciren bir kolleksiyoner bakimi icin yazin hafif golgeli parlak isik altinda, kisin ise direkt gunes isigi alan bir yerde yetistirdigini belirtmis. Duzenli olarak suluyormus ancak aralarda topragin azicik kurumasina izin veriyormus. Haftalik olarak seyreltik besin erigi veriyormus. Kullandigi yetistirme ortami orta irilikte ama drenaji yuksek bir karisimmis. Orta hizda buyuyormus, ve aniden hicbir belirti gostermeden ölebiliyormus bitki…
Simdilik bilgiler bu kadar, ben de kendi deneyimlerimi edinmeye baslayabilirim.. Bakalim anlasabilecek miyiz bu tur ile..
6 Ocak 2014 Pazartesi
Hoya endauensis
Hoya endauensis (Kiev) - 1989
Kultivasyonda bulunmasi zor olan, bu ender hoya turunun anavatani Malezya'dir. Johor'daki Ulu Endau Nehri'nin yataklarinda yetismektedir. Her zaman golgeli alanlarda bulunur. Bu turu ilk olarak R. Kiev 3 Temmuz 1985 de kesfetmistir. Ikinci kez haziran 1989'da yeniden bulmus ve RK 2746 (UPM) numarasini verip, siniflandirmistir. Kiev, onlara Ulu Endau nehrindeki lokasyonunun ismini vermistir. Burada bu hoya nehir yatagi boyundaki agaclarin uzerine epifik olarak buyumektedir. Bu turu Ulu Endau'da yetisen turler listesine eklemistir (Hepsi Kew Bulteni 1989'da kayitlidir). Bu caba sonucu Malezyadaki Ulu Endau alani, ulusal park yapilmistir.
Pek cok tirmanici kökleri vasitasi ile, agaclarin icinde buyur. Ince ciplak govdeler olusturur. Internodlar (yaprak ciftleri arasindaki govde) arasi mesafe 6-9 cm arasidir. Bunlar yapraklarin altindaki yaprak gozleri tarafindan olusturulur. Besin tasinmasi, bitkinin tabanindaki cok gelismis kok sistemi sayesinde gerceklestirilir. Bitkinin petiole'lari (yaprak sapi) yoktur, sukulent yapidaki yapraklar kendilerini direkt olarak agac govdelerine yapistirirlar. Yapraklar ancak 2 cm uzunlugunda ve 2.5 cm enindedir ve neredeyse yuvarlak yapidadir. Dogal ortamlarinda genellikle bu bitkilere turuncu alg baglanir. Yapraklar, ozellikle de yaprak kenarlarinda olmak uzere, hafif kivrimlidir. Damarlar gorulebilir degildir. Yapraklarin renkleri parlak sarimsi yesil renklidir.
Cicek obeginin sapi 23-45 mm uzunluktadir. Tek ciceklerin saplari oldukca incedir, yaklasik 5-8 mm kalinligina sahiptir. Ciceklerin capi 4mm'dir asagi dogru sarkar ve bir koni olusturur. H. endauensis nadiren ciceklenir. Cicekler mat yesil renklidir ve tabani mor renge kacar. Tac yapraklar iceri donuktur ve disi tuysuz/parlaktir.
Yapraksi karakteri acisindan H. endauensis en yakin olarak H. curtisii'yle iliskilidir. (King & Gamble). O da H.endauensis gibi ince bir tirmanicidir ancak yapraklari biraz daha kucuktur, ucuna dogru yapraklari incelir. H. endauensis'in H. curtisii'den ayrilan yonu ince tuyleri ve ciceklerinin karakteristikleridir. Hoya curtisii'nin her parcasi oldukca tuyludur ve cicek sapi en az 5mm daha uzundur.
Kiev H.endauensis'in ciceklerinin H.lacunosa ciceklerine birebir benzedigini tanimlamistir. Birbirine benzer, asagiya dogru bakan korona sekli ve belirgin sekilde kanatlidir. H. endauensis'in bir farki, endauensisteki tac yapraklar ciplakken, lacunosa da iceriye dogru uzun, halin tuylerle kapli olmasidir. Tabii ki lacunosa'nin yapraklari da farklidir. Genellikle uzunlugu genisliginden fazla ve kenarlari kalincadir. H. endauensis'in cicekleri H.curtisii'nin (7mm) ve H.lacunosa'nin (8mm) ciceklerinden de her zaman daha kucuktur, tac yapraklar 4mm capindadir.
Kultivasyonda bulunmasi zor olan, bu ender hoya turunun anavatani Malezya'dir. Johor'daki Ulu Endau Nehri'nin yataklarinda yetismektedir. Her zaman golgeli alanlarda bulunur. Bu turu ilk olarak R. Kiev 3 Temmuz 1985 de kesfetmistir. Ikinci kez haziran 1989'da yeniden bulmus ve RK 2746 (UPM) numarasini verip, siniflandirmistir. Kiev, onlara Ulu Endau nehrindeki lokasyonunun ismini vermistir. Burada bu hoya nehir yatagi boyundaki agaclarin uzerine epifik olarak buyumektedir. Bu turu Ulu Endau'da yetisen turler listesine eklemistir (Hepsi Kew Bulteni 1989'da kayitlidir). Bu caba sonucu Malezyadaki Ulu Endau alani, ulusal park yapilmistir.
Pek cok tirmanici kökleri vasitasi ile, agaclarin icinde buyur. Ince ciplak govdeler olusturur. Internodlar (yaprak ciftleri arasindaki govde) arasi mesafe 6-9 cm arasidir. Bunlar yapraklarin altindaki yaprak gozleri tarafindan olusturulur. Besin tasinmasi, bitkinin tabanindaki cok gelismis kok sistemi sayesinde gerceklestirilir. Bitkinin petiole'lari (yaprak sapi) yoktur, sukulent yapidaki yapraklar kendilerini direkt olarak agac govdelerine yapistirirlar. Yapraklar ancak 2 cm uzunlugunda ve 2.5 cm enindedir ve neredeyse yuvarlak yapidadir. Dogal ortamlarinda genellikle bu bitkilere turuncu alg baglanir. Yapraklar, ozellikle de yaprak kenarlarinda olmak uzere, hafif kivrimlidir. Damarlar gorulebilir degildir. Yapraklarin renkleri parlak sarimsi yesil renklidir.
Cicek obeginin sapi 23-45 mm uzunluktadir. Tek ciceklerin saplari oldukca incedir, yaklasik 5-8 mm kalinligina sahiptir. Ciceklerin capi 4mm'dir asagi dogru sarkar ve bir koni olusturur. H. endauensis nadiren ciceklenir. Cicekler mat yesil renklidir ve tabani mor renge kacar. Tac yapraklar iceri donuktur ve disi tuysuz/parlaktir.
Yapraksi karakteri acisindan H. endauensis en yakin olarak H. curtisii'yle iliskilidir. (King & Gamble). O da H.endauensis gibi ince bir tirmanicidir ancak yapraklari biraz daha kucuktur, ucuna dogru yapraklari incelir. H. endauensis'in H. curtisii'den ayrilan yonu ince tuyleri ve ciceklerinin karakteristikleridir. Hoya curtisii'nin her parcasi oldukca tuyludur ve cicek sapi en az 5mm daha uzundur.
Kiev H.endauensis'in ciceklerinin H.lacunosa ciceklerine birebir benzedigini tanimlamistir. Birbirine benzer, asagiya dogru bakan korona sekli ve belirgin sekilde kanatlidir. H. endauensis'in bir farki, endauensisteki tac yapraklar ciplakken, lacunosa da iceriye dogru uzun, halin tuylerle kapli olmasidir. Tabii ki lacunosa'nin yapraklari da farklidir. Genellikle uzunlugu genisliginden fazla ve kenarlari kalincadir. H. endauensis'in cicekleri H.curtisii'nin (7mm) ve H.lacunosa'nin (8mm) ciceklerinden de her zaman daha kucuktur, tac yapraklar 4mm capindadir.
Hoya darwinii
Hoya darwinii nedendir bilinmez beni cok ceken, ama hakkinda neredeyse hic bilgi bulamadigim bir tur. Tek bildigim yasatmanin cok zor oldugu bir tur olmasi. Su ana dek toplayip derleyebildigim bilgiler ancak bu kadar…
Hoya darwinii (Loher) - 1910
H. darwinii'nin anavatani Filipin Adalari ve Malezya Sabah'tir. Filipinlerde, Rizal ve Tayabas'ta, Panay adasinda bulunmustur. Hoya mitrata (Kerr) yakin akrabadir, ayni zamanda H. grenii (Kloppenburg) ile de yakinligi vardir. Hoya greenii uzun zaman H. darwinii'nin bir alt turu olarak adlandirilmistir. Her 3 tür de yavas buyuyen, tirmanici bitkilerdir ve bitkinin her parcasinda beyaz süt bulunur. Hoya darwinii'nin ve H. mithrata'nin karincalar ile simbiyotik iliskisi bulunmaktadir. Yapraklar birbirleri uzerine kivrilir veya tamamen orterek karincalar icin yuva vazifesi gorur.
Yapraklar ilk once normal yapraklar olarak buyur. Bir sey, yaprak kenarlarinin buyumesine engel olurken kalan parcalar buyumeye devam eder. Aynen bir top seklinde kivrilir ve daha fazla buyumez. Bu yaprak yapisinin icinde, odaciklar vardir ve bunlar karincalar tarafindan kullanilir. Gozlerde olusturulan "sosisler" yapraklarin icine dogru buyur ve karinca yuvalarindan yiyecekleri ve yapraklarda biriken sulari alir.
Hoya darwinii kucuk, parlak yesil renklere sahip yapraklari olan kucuk bir tirmanici bitkidir ve yukarida da bahsedildigi gibi bazi Dischidias'lardakine benzer sekilde yapraklari yuvarlanarak bir top seklini alir. (Dimorphic yapraklar). Lother yapraklari eliptik olarak tanimlamistir. Top seklinde olmayan yapraklar 15-20 cm uzunlugunda ve 5-6 cm genisligindedir. Yapraklar parlak(tuysuz), derimsi'dir ve damarlar belli belirsiz gorulebilir. Küre seklindeki yapraklar, arilarin icine suzulebilecegi 4-6 delige sahiptir. Yaslandikca, kapsulun rengi koyulasir. H. darwinii tum yil boyunca ciceklenebilir. Cicekleri 1 hafta boyunca dayanabilir. Duz cicek saplari 15 kadar pembe cicekten olusur. Sivri uclu, derin loblara ayrilmis calyx loblaro geriye dogru kivrilir. Korona pembe renklidir. Tek bir cicegin capi 2 cm yi bulabilir. Anterler acikca gorulur ve sari renklidir. Lohwe 19. yuzyilin basinda Luzon, Filipinler'de calismalarina basladi. Bu hoyayi, Mart-Nisan aylarindaki yagisli sezonun hemen ardindan gelistigi donemlerde bulmustu. Bu siradisi hoyaya, 1909 yilinda Charles Darwin'in (1809-1882) yuzuncu dogumgunu anisina, Hoya darwinii adini verdi daha sonra 1910 yilinda oldukca ender bulunan bir hoya olarak siniflandirdi.
Kultivara alindiginda, bu tur en zor turlerden biri haline gelir. Hoya kolleksiyonerleri tarafindan "mucadele"yi simgeleyen turlerden biridir. En avantajli tarafi, kultivasyonda kokleri egreltiotu icinde buyuyebilmesidir.
Bu hoyayi kultivasyonda yetistiren fazla kolleksiyonere rastlamadim. Haliyle fazla bilgiye de… Bulabildigim kadari ile bu hoyanin nemden hoslandigi… Sevdigi kosullari buldugunda erken ciceklendigi de soyleniyor. Pek cok kolleksiyoner bu turu yasatmada defalarca basarisiz olmuslar. Ciceklerinin kokusu tatli ancak yogunlugu belli belirsiz imis. Ancak burnu cicege yasladiginda cok hafif bir koku alinabiliyormus.
Kisa zamanda fazla belli etmeden bir anda ölebiliyormus, sigillatis gibi! Sicak aylarda bol nemden hoslanirken, kis aylarinda biraz daha kuru tarafta kalmayi istiyormus. 18 derecenin altindaki sicakliklarda kalmaktan hoslanmiyormus. Bakanlar, toprak icermeyen, hizli drenaj olan karisimlarda bakiyorlarmis (Peat yosunu gibi)… Haftalik, hafif bir besin ile takviye edilmekten hoslaniyormus. Cok parlak isik altinda kalmaktan hoslansa da, direkt gunes isiginda buyutmekten kacinmak gerekiyormus. Bu turu yetistirenlerin tamami, "Self-waterin" pot denen saksilarda yetistirmekteymis.
5 Ocak 2014 Pazar
Hoya ve Karincalar
Buyuleyici simbotik iliski - Hoyalar ve Karincalar
Tropikal yagmur ormanlari, dunyadaki en kompleks ekosistemlerdir. Dunyadaki hayvanlarin ve bitkilerin yaklasik %50si buralarda yasar. Cogunlugu bocek olan 5 ile 30 milyon arasi tur, sicak ve nemli yagmur ormanlarinin korumasi altinda yasar.
Karincalarin bu ekosistemlerde ozel bir yeri vardir. Ilik, nemli alcak yagmur ormanlarinin yaprak tavanlarinda, hesaplanmis bireyler arasinda en dominant hayvan gruplarini karincalar olusturur. Yaklasik 8000 tur ve bir o kadar da tanimlanmamis cesit karinca buralarda yasamaktadir.
Bazilari epifik bitkilerle, kimileri de Hoyalar ile simbiyotik iliski icinde olan bir yasam gelistirmistir. Karincalar, hoyalarin salgiladigi bal-ozu/nektari enerji-zengini bir besin oldugu icin sevmektedirler. Ancak bu simbiyotik iliskiyi sadece yiyecek acisindan bakmak, icindeki derin anlami indirgemek anlamina gelir.
Simbiyotik iliskilerin dogasi farkli olabilir. Karincalar, yuva yapmak icin bitkilerin bosluklarini kullanirlar (Myrmekodomatien). Bu karincalar - Myrmekodomatien icinde yuva yaparken epifiklerin iliskisi yuvanin icindeki besinlerdir veya karincalarin yuvalarindaki koklerdir. Karincalar, atiklari yuvada depolar boylece bitkilere besin, ozellikle de nitrojen saglarlar. Buna bir ornek H. imbricata'dir. Bu hoya'nin yapraklari, gozlerdeki pek cok kok sayesinde, konakci agaca sIkIca sarilir. Karincalar yuvalarini bu yapraklarin altlarina yuva yapar, boylece havadan ve avcilardan korunmanin tadini cikarir. Hoya da boylelikle kolayca besinlere ulasim saglamis olur.
Hoya darwinii de karincalar icin evler insaa eder. Karincalarin yasayabilecegi, golf topu buyuklugunde yapraklar yapar.
Uygun yuva alaninin secimi, her zaman oncelikli olarak karinca kolonisinin hayatta kalabilecegi kosullarda olmasina baglidir. Ilk olarak, hayvanlar genellikle topraga yuva yaparlar. Yeni Kaledonya ve Avustralya'da yasan karinca aileleri toprakta, kocaman karinca tepeleri olusturan yuvalar yaptiklari gibi kaya altlarina veya dallarin icine de yuva yapabilirler. Buna benzer bir yapi tropik alanlarda da gelistirilmistir. Ancak bildigimiz anlamdaki karinca-tepeleri bu nemli ortamda eksiktir. Karincalar icin, yagmur ormanlari topragi, yapi malzemesi icin uygun degildir. Yogun yagmur yapilarinin guvenli ve stabil olmasina imkan tanimaz. Yagisli zamanda toprak altindaki yuvalari ya sular altinda kalir ya da yikilir. Bu nedenle karincalarin yuva alanlarini yeniden gozden gecirmesi gerekmistir. Ölü agac dallarina, govdelerine yuva yapmaya baslamislardir. Ancak yagmur ortamlarinin yogun nemli kosullari altinda, malzemeler cabucak ayrisir ve uzun zaman kullanilamaz. Bu nedenle, yagmur ormanlarinda yuva yapilacak malzemenin azligindan bahsedilebilir. Evrim bu sorunu cozebilmek adina, burada da mucizesini gerceklestirmistir.
Yaprak doken agaclardaki basarili koloniler, yagmur ormanlarindaki pek cok karinca turu icin ancak taktigi degistirmek ve adapte edebilmek kosulu ile gerceklesir. Bulduklari bos yuvalar kisa zamanda curumekte ve bozumakta, dogal olarak bulunan kucuk magaralar pek az olmaktadir. Dere yataklari, dusmanlardan korunma ihtiyaci, yakici gunes, asiri yagislar karincalarin toprakta yuva yapmalarini imkansiz kilmistir. Bu nedenle karincalarin kendilerini koruyabilecekleri, yukarilarda agaclarin yapraklari arasinda yuvaya ihtiyaclari varken epifik bitkilerin de buyumek icin gerekli substratlara ihtiyaclari vardir. Yerden yukarida hayata baslamaya calisan tohumlar icin suya ve minerallere ulasmak, yerdeki bitkilerden daha zordur. Karincalar ve epifik bitkiler bu sorunu cozmek icin beraberce calisma yoluna gitmistir. Bu yasam, cesitli varyasyonlar gosterir.
Epifik hoyalarla simbiyotik iliski icinde yasayan karincalar, karton yuvalar insaa ederler. Bu yuvalar ince talas, bozunmus veya canli bitki liflerinden olusur. Karinca bahcelerindeki serbest yuvalar epifik bitkilerin kokleri sayesinde sabitlenir ve bitkinin tohumlari bu yuvalarda gelisebilir. Bitki yuvalardaki besinleri ve mineralleri alir. Kokleri sayesinde yuvayi, konakci agaca yakin ve sabit tutar.
Karinca bahcelerinin ortaya cikmasi
Camponotus ve Crematogaster turu karincalar ile epifik Hoya elliptica (Hooker) arasindaki simbiyotik iliski ornegi… Bu hoya Malezya yarimadasina endemik bir turdur ve Bati Malezya nehri boyunca Crematogaster cinsi karinca ile Hoya ellipticanin yakin simbiyotik iliski icinde yasadigi gozlemlenmistir. Bu alanda 16 yuva bulunmustur. Tum yuvalar, yetiskin Hoya elliptica'larin oldugu yerde bulunmaktadir, buna ilave olarak 3 yuvada hoya fidanlarina da rastlanmistir. Hoya'nin buyume yonu acik olarak yaprak pozisyonu ve gozler arasi mesafenin kalinligi olarak tanimlanabilir. Bitkinin orijininin (merkezinin) iki karinca yuvasi arasinda oldugu bulunmustur. Buralar haricinde bitki konakci agacin dallari boyunca, agacin ustune dogru yukarilara tirmanmistir. Karinca yuvalarinin disinda kalan alanlarda sadece Hoya'yi dallara sabitlemeye yarayan cok kisa kokler bulunmaktadir. Ancak karinca yuvalarinin bulundugu alanlarda neredeyse 20 cm'e ulasak, kalin kokler bulunmaktadir. Karincalarin yeni bir yuva yapmasi halinde bu hoya, oraya dogru yeni kokler buyutecek ve boylece yuvanin da bakimini yapacaktir.
H. elliptica ile karincalarin yasadigi simbiyotik iliskiyi Malezya'da Hoya coricea cicekleri karsilastirmislardir. H. coriacea degisik konakci agaclarda yerden 4-7 m yukseklikte buyumektedir. Agaclarin budaklarindaki kovuklarda veya agaclarin kaba kabuklari arasinda buyur. H. coriacea'nin kok bolgesinde bir kez bile karinca yuvalarina rastlanmamistir. Taksonomik arastirmada Rinzt 1973-1977 arasinda Malezya yarimadasindaki 7 alanda H. coriacea'ye rastlamistir. Hic birisinin karincalarla iliskisi tespit edilmemistir. Ayni zamanlarda H. elliptica 10 alanda kesfedilmistir ve kok yapisinin tipik olarak karincalarla iliskili oldugu gozlemlenmistir.
Her iki epifik icin, ilginc deneyler gerceklestirilmistir ve karinca yuvasindaki su-tutan malzemenin H. elliptica'nin kok gelisiminde rolu oldugu bulunmustur. Karinca yuvalarindaki malzemelerin su tutma yetenegi dogal olarak onlarla simbiyotik yasayan hoya turleri olmasini saglamistir. Ozellikle de kurakliga hassasiyet gosteren hoya turlerinin fideleri icin, bu durum ozellikle onem tasimaktadir.
Iki karinca yuvasindan malzeme alinip, fiberglas malzeme uzerine konulmus ve yeni bir karinca yuvasi olusturulmustur.
En buyuk fenomenlerden biri de, H. elliptica'nin tohumlarinin tasinmasinin karincalarla iliskili olmasidir. H. elliptica tohumlari ve diger bazi tohumlar karincalarin tasimasi icin dallarin uzerine yerlestirilmistir. Tohumlar taze ve hizli kurumus tohumlar oldugu gbi H. elliptica'nin 14 gunluk tohumlari da yerlestirilmistir. Hangi tohumun karincalar tarafindan tasindigi veya hangilerinin bilincli olarak, yoldan disari atilmak sureti ile temizlendigi kaydedilmistir.
Yeni karinca yuvasi ikinci gunden itibaren, her gun spreyle nemlendirilmistir. Karincalar tarafindan yuvaya tasinan H. elliptica tohumu 48 saat sonra cimlenmistir. 17 gun sonunda, genc bitki coktan 4 yaprakli ve 3,5 cm boya ulasmistir. Kokler 6 cm uzunlugunda ve catallasmistir boylece karinca yuvasi boyunca yogun bir kok yapisi olusturmus ve coktan dalin yuzeyine ilasmistir. Hoyanin kok yapisi, stabilize etme (saglamlastirma) yani yuvayi sIkIca dala yerlestirme amaci tasiyor gibi gorunmektedir
Karincalarin H.elliptica tohumlarini tasimasi
Diger bir heyecan verici deney de tohumun asinabilirligi ile ilgilidir. Konulan taze ve kurutulmus tohumlar ile karincalarin onlarla iliskisi incelenmistir. Yuvalarin 100% unde taze H. elliptica tohumu gozlenirken, kurumus tohum nadiren farkedilmistir. Diger bitkilerin tohumlari ya tasinmamis ya atilmak sureti ile ortamdan uzaklastirilmistir. Yapilan deneyler hayvanlarin taze ve kurutulmus tohum arasindaki ayrimi yapabildigini gostermektedir. Taze tohumun icindeki yagli malzemenin karincalari cektigine inanilmaktadir. Karincalar taze tohum uzerindeki bazi aromalari hissedebilmektedir. Bu kokular, karinca larvasinin kokusuna benzemektedir. Bu en azindan, karincalarin neden tohumlari yuvalarina tasidigini ve orada bu tohumlari yemediklerini aciklamaktadir.
Karincalar bahcesi ve H. elliptica
Karincalarin tohumlari, yuvalarinin genis olusumlari icinde nereye goturdukleri analiz edilmistir. Cesitli odaciklardan olusan yuvalari icinde, tohumlar neredeyse her zaman yuvalarinin dis bolgelerine yerlestirilmislerdir. Burasi ayni zamanda hoyalarin da avantajina olan alanlardir. Kucuk fideler, hizla isiga ulasmaya calisir. Hayvanlarin yuvasindaki besince zengin atik, avlarin kutikülerleri, yuvadaki karincalarin govdeleri gibi surekli disaridan eklenen organik malzeme vardir. Bu yuvada kalici bir genislemeye neden olur. Ayni zamanda tohumun cimlenebilmesi icin uygun besinli ortami da olusturur. Epifiklerle simbiyotik iliski icinde olan karinca yuvalarinda, olmayanlara gore daha bol besininin, ozellikle de fosfat, nitrat ve amonyum bulundugu kanitlanmistir. Ureme alaninin korumasi, mikro klimasi (mikro-iklim) cimlenme icin ve hoyanin buyumesi icin bicilmis kaftandir. Gelisen yapraklar, yuvaya golgelik olur. Yogun yagis esnasinda suyun dagilimi ve yapraklarin korumasi sayesinde yuvanin dengesi saglanir. Ayni zamanda epifik bitkiler, karinca partnerleri icin besin de uretirler. Bazi hoyalar ve dischidalar, karincalar icin fevkalade zengin ciceksi nektar uretimi ile iliskilendirilmektedir. Karincalar, h. elliptica gibi kesinlikle belli basli epifik bitkilerin tohumlarini tasimaktadir.
Karinca bahcesi epifik bitkileri olarak bilinen belli basli 5 hoya turu:
(*) H. R. endauensis Kiev
(*) H. elliptica Hooker f
(*) H. lacunosa Blume
(Kultivasyonda genellikle sarkici bitki olarak yetistirilir. Oysa dogadaki evlerinde H.lacunosa guclu bir tirmanicidir. Genellikle karinca kolonisinin tam ortasinda yasarlar ve en yakinlarindaki agacin tepesine kadar tirmanirlar. Karincalar yuvalarini filizleri boyunca yapar. Bu tunelin saglamligini/stabilitesini saglar. Karincalar saglam tunellerde yasarken, bitki de buyumesi icin gerekli besini saglamis olur)
(*) H. obtusifolia Wight and
(*) H. pusilla Rintz
Kaynakca:
Rintz 1978 , The peninsular Malaysian species of Hoya in Malayan Naturale Journal 30 ( 3/4) pp. 467-522
Eva Kaufmann , South East Asian ant - gardens : diversity , ecology , ecosystematic , significanca , and evolution of mutualistic ant - epiphyt association , dissertation submitted to the University of Frankfurt am Main ( 2002)
Andreas Weißflog , free nest of ants in the crown region of humid tropical forests of Southeast Asia. Inventory and Phanlogie , Ethoökologie and functional analysis of the nest building , Dissertation of the Department of Biology and computer science at the Johann Wolfgang Goethe University in Frankfurt am Main in 2001
David Kleijin & R. v. Donkelaar , Notes on the taxonomy and ecology of the genus hoya in Central Sulawesi
Tropikal yagmur ormanlari, dunyadaki en kompleks ekosistemlerdir. Dunyadaki hayvanlarin ve bitkilerin yaklasik %50si buralarda yasar. Cogunlugu bocek olan 5 ile 30 milyon arasi tur, sicak ve nemli yagmur ormanlarinin korumasi altinda yasar.
Karincalarin bu ekosistemlerde ozel bir yeri vardir. Ilik, nemli alcak yagmur ormanlarinin yaprak tavanlarinda, hesaplanmis bireyler arasinda en dominant hayvan gruplarini karincalar olusturur. Yaklasik 8000 tur ve bir o kadar da tanimlanmamis cesit karinca buralarda yasamaktadir.
Bazilari epifik bitkilerle, kimileri de Hoyalar ile simbiyotik iliski icinde olan bir yasam gelistirmistir. Karincalar, hoyalarin salgiladigi bal-ozu/nektari enerji-zengini bir besin oldugu icin sevmektedirler. Ancak bu simbiyotik iliskiyi sadece yiyecek acisindan bakmak, icindeki derin anlami indirgemek anlamina gelir.
Simbiyotik iliskilerin dogasi farkli olabilir. Karincalar, yuva yapmak icin bitkilerin bosluklarini kullanirlar (Myrmekodomatien). Bu karincalar - Myrmekodomatien icinde yuva yaparken epifiklerin iliskisi yuvanin icindeki besinlerdir veya karincalarin yuvalarindaki koklerdir. Karincalar, atiklari yuvada depolar boylece bitkilere besin, ozellikle de nitrojen saglarlar. Buna bir ornek H. imbricata'dir. Bu hoya'nin yapraklari, gozlerdeki pek cok kok sayesinde, konakci agaca sIkIca sarilir. Karincalar yuvalarini bu yapraklarin altlarina yuva yapar, boylece havadan ve avcilardan korunmanin tadini cikarir. Hoya da boylelikle kolayca besinlere ulasim saglamis olur.
Hoya darwinii de karincalar icin evler insaa eder. Karincalarin yasayabilecegi, golf topu buyuklugunde yapraklar yapar.
Uygun yuva alaninin secimi, her zaman oncelikli olarak karinca kolonisinin hayatta kalabilecegi kosullarda olmasina baglidir. Ilk olarak, hayvanlar genellikle topraga yuva yaparlar. Yeni Kaledonya ve Avustralya'da yasan karinca aileleri toprakta, kocaman karinca tepeleri olusturan yuvalar yaptiklari gibi kaya altlarina veya dallarin icine de yuva yapabilirler. Buna benzer bir yapi tropik alanlarda da gelistirilmistir. Ancak bildigimiz anlamdaki karinca-tepeleri bu nemli ortamda eksiktir. Karincalar icin, yagmur ormanlari topragi, yapi malzemesi icin uygun degildir. Yogun yagmur yapilarinin guvenli ve stabil olmasina imkan tanimaz. Yagisli zamanda toprak altindaki yuvalari ya sular altinda kalir ya da yikilir. Bu nedenle karincalarin yuva alanlarini yeniden gozden gecirmesi gerekmistir. Ölü agac dallarina, govdelerine yuva yapmaya baslamislardir. Ancak yagmur ortamlarinin yogun nemli kosullari altinda, malzemeler cabucak ayrisir ve uzun zaman kullanilamaz. Bu nedenle, yagmur ormanlarinda yuva yapilacak malzemenin azligindan bahsedilebilir. Evrim bu sorunu cozebilmek adina, burada da mucizesini gerceklestirmistir.
Yaprak doken agaclardaki basarili koloniler, yagmur ormanlarindaki pek cok karinca turu icin ancak taktigi degistirmek ve adapte edebilmek kosulu ile gerceklesir. Bulduklari bos yuvalar kisa zamanda curumekte ve bozumakta, dogal olarak bulunan kucuk magaralar pek az olmaktadir. Dere yataklari, dusmanlardan korunma ihtiyaci, yakici gunes, asiri yagislar karincalarin toprakta yuva yapmalarini imkansiz kilmistir. Bu nedenle karincalarin kendilerini koruyabilecekleri, yukarilarda agaclarin yapraklari arasinda yuvaya ihtiyaclari varken epifik bitkilerin de buyumek icin gerekli substratlara ihtiyaclari vardir. Yerden yukarida hayata baslamaya calisan tohumlar icin suya ve minerallere ulasmak, yerdeki bitkilerden daha zordur. Karincalar ve epifik bitkiler bu sorunu cozmek icin beraberce calisma yoluna gitmistir. Bu yasam, cesitli varyasyonlar gosterir.
Epifik hoyalarla simbiyotik iliski icinde yasayan karincalar, karton yuvalar insaa ederler. Bu yuvalar ince talas, bozunmus veya canli bitki liflerinden olusur. Karinca bahcelerindeki serbest yuvalar epifik bitkilerin kokleri sayesinde sabitlenir ve bitkinin tohumlari bu yuvalarda gelisebilir. Bitki yuvalardaki besinleri ve mineralleri alir. Kokleri sayesinde yuvayi, konakci agaca yakin ve sabit tutar.
Karinca bahcelerinin ortaya cikmasi
Camponotus ve Crematogaster turu karincalar ile epifik Hoya elliptica (Hooker) arasindaki simbiyotik iliski ornegi… Bu hoya Malezya yarimadasina endemik bir turdur ve Bati Malezya nehri boyunca Crematogaster cinsi karinca ile Hoya ellipticanin yakin simbiyotik iliski icinde yasadigi gozlemlenmistir. Bu alanda 16 yuva bulunmustur. Tum yuvalar, yetiskin Hoya elliptica'larin oldugu yerde bulunmaktadir, buna ilave olarak 3 yuvada hoya fidanlarina da rastlanmistir. Hoya'nin buyume yonu acik olarak yaprak pozisyonu ve gozler arasi mesafenin kalinligi olarak tanimlanabilir. Bitkinin orijininin (merkezinin) iki karinca yuvasi arasinda oldugu bulunmustur. Buralar haricinde bitki konakci agacin dallari boyunca, agacin ustune dogru yukarilara tirmanmistir. Karinca yuvalarinin disinda kalan alanlarda sadece Hoya'yi dallara sabitlemeye yarayan cok kisa kokler bulunmaktadir. Ancak karinca yuvalarinin bulundugu alanlarda neredeyse 20 cm'e ulasak, kalin kokler bulunmaktadir. Karincalarin yeni bir yuva yapmasi halinde bu hoya, oraya dogru yeni kokler buyutecek ve boylece yuvanin da bakimini yapacaktir.
H. elliptica ile karincalarin yasadigi simbiyotik iliskiyi Malezya'da Hoya coricea cicekleri karsilastirmislardir. H. coriacea degisik konakci agaclarda yerden 4-7 m yukseklikte buyumektedir. Agaclarin budaklarindaki kovuklarda veya agaclarin kaba kabuklari arasinda buyur. H. coriacea'nin kok bolgesinde bir kez bile karinca yuvalarina rastlanmamistir. Taksonomik arastirmada Rinzt 1973-1977 arasinda Malezya yarimadasindaki 7 alanda H. coriacea'ye rastlamistir. Hic birisinin karincalarla iliskisi tespit edilmemistir. Ayni zamanlarda H. elliptica 10 alanda kesfedilmistir ve kok yapisinin tipik olarak karincalarla iliskili oldugu gozlemlenmistir.
Her iki epifik icin, ilginc deneyler gerceklestirilmistir ve karinca yuvasindaki su-tutan malzemenin H. elliptica'nin kok gelisiminde rolu oldugu bulunmustur. Karinca yuvalarindaki malzemelerin su tutma yetenegi dogal olarak onlarla simbiyotik yasayan hoya turleri olmasini saglamistir. Ozellikle de kurakliga hassasiyet gosteren hoya turlerinin fideleri icin, bu durum ozellikle onem tasimaktadir.
Iki karinca yuvasindan malzeme alinip, fiberglas malzeme uzerine konulmus ve yeni bir karinca yuvasi olusturulmustur.
En buyuk fenomenlerden biri de, H. elliptica'nin tohumlarinin tasinmasinin karincalarla iliskili olmasidir. H. elliptica tohumlari ve diger bazi tohumlar karincalarin tasimasi icin dallarin uzerine yerlestirilmistir. Tohumlar taze ve hizli kurumus tohumlar oldugu gbi H. elliptica'nin 14 gunluk tohumlari da yerlestirilmistir. Hangi tohumun karincalar tarafindan tasindigi veya hangilerinin bilincli olarak, yoldan disari atilmak sureti ile temizlendigi kaydedilmistir.
Yeni karinca yuvasi ikinci gunden itibaren, her gun spreyle nemlendirilmistir. Karincalar tarafindan yuvaya tasinan H. elliptica tohumu 48 saat sonra cimlenmistir. 17 gun sonunda, genc bitki coktan 4 yaprakli ve 3,5 cm boya ulasmistir. Kokler 6 cm uzunlugunda ve catallasmistir boylece karinca yuvasi boyunca yogun bir kok yapisi olusturmus ve coktan dalin yuzeyine ilasmistir. Hoyanin kok yapisi, stabilize etme (saglamlastirma) yani yuvayi sIkIca dala yerlestirme amaci tasiyor gibi gorunmektedir
Karincalarin H.elliptica tohumlarini tasimasi
Diger bir heyecan verici deney de tohumun asinabilirligi ile ilgilidir. Konulan taze ve kurutulmus tohumlar ile karincalarin onlarla iliskisi incelenmistir. Yuvalarin 100% unde taze H. elliptica tohumu gozlenirken, kurumus tohum nadiren farkedilmistir. Diger bitkilerin tohumlari ya tasinmamis ya atilmak sureti ile ortamdan uzaklastirilmistir. Yapilan deneyler hayvanlarin taze ve kurutulmus tohum arasindaki ayrimi yapabildigini gostermektedir. Taze tohumun icindeki yagli malzemenin karincalari cektigine inanilmaktadir. Karincalar taze tohum uzerindeki bazi aromalari hissedebilmektedir. Bu kokular, karinca larvasinin kokusuna benzemektedir. Bu en azindan, karincalarin neden tohumlari yuvalarina tasidigini ve orada bu tohumlari yemediklerini aciklamaktadir.
Karincalar bahcesi ve H. elliptica
Karincalarin tohumlari, yuvalarinin genis olusumlari icinde nereye goturdukleri analiz edilmistir. Cesitli odaciklardan olusan yuvalari icinde, tohumlar neredeyse her zaman yuvalarinin dis bolgelerine yerlestirilmislerdir. Burasi ayni zamanda hoyalarin da avantajina olan alanlardir. Kucuk fideler, hizla isiga ulasmaya calisir. Hayvanlarin yuvasindaki besince zengin atik, avlarin kutikülerleri, yuvadaki karincalarin govdeleri gibi surekli disaridan eklenen organik malzeme vardir. Bu yuvada kalici bir genislemeye neden olur. Ayni zamanda tohumun cimlenebilmesi icin uygun besinli ortami da olusturur. Epifiklerle simbiyotik iliski icinde olan karinca yuvalarinda, olmayanlara gore daha bol besininin, ozellikle de fosfat, nitrat ve amonyum bulundugu kanitlanmistir. Ureme alaninin korumasi, mikro klimasi (mikro-iklim) cimlenme icin ve hoyanin buyumesi icin bicilmis kaftandir. Gelisen yapraklar, yuvaya golgelik olur. Yogun yagis esnasinda suyun dagilimi ve yapraklarin korumasi sayesinde yuvanin dengesi saglanir. Ayni zamanda epifik bitkiler, karinca partnerleri icin besin de uretirler. Bazi hoyalar ve dischidalar, karincalar icin fevkalade zengin ciceksi nektar uretimi ile iliskilendirilmektedir. Karincalar, h. elliptica gibi kesinlikle belli basli epifik bitkilerin tohumlarini tasimaktadir.
Karinca bahcesi epifik bitkileri olarak bilinen belli basli 5 hoya turu:
(*) H. R. endauensis Kiev
(*) H. elliptica Hooker f
(*) H. lacunosa Blume
(Kultivasyonda genellikle sarkici bitki olarak yetistirilir. Oysa dogadaki evlerinde H.lacunosa guclu bir tirmanicidir. Genellikle karinca kolonisinin tam ortasinda yasarlar ve en yakinlarindaki agacin tepesine kadar tirmanirlar. Karincalar yuvalarini filizleri boyunca yapar. Bu tunelin saglamligini/stabilitesini saglar. Karincalar saglam tunellerde yasarken, bitki de buyumesi icin gerekli besini saglamis olur)
(*) H. obtusifolia Wight and
(*) H. pusilla Rintz
Kaynakca:
Rintz 1978 , The peninsular Malaysian species of Hoya in Malayan Naturale Journal 30 ( 3/4) pp. 467-522
Eva Kaufmann , South East Asian ant - gardens : diversity , ecology , ecosystematic , significanca , and evolution of mutualistic ant - epiphyt association , dissertation submitted to the University of Frankfurt am Main ( 2002)
Andreas Weißflog , free nest of ants in the crown region of humid tropical forests of Southeast Asia. Inventory and Phanlogie , Ethoökologie and functional analysis of the nest building , Dissertation of the Department of Biology and computer science at the Johann Wolfgang Goethe University in Frankfurt am Main in 2001
David Kleijin & R. v. Donkelaar , Notes on the taxonomy and ecology of the genus hoya in Central Sulawesi
Hoya elliptica (Hooker)
Bu hoyanin ilk olarak 1883 yilinda, Malezya'da kesfedilmistir. Ayni zamanda guney Tayland'in alcak ormanlarinda da bulunmaktadir.
5-7 cm uzunlukta ve 4-5 cm genislikte, orta buyuklukte, yapraklari olan bu hoya, tirmanicidir. Yapraklarin uzerindeki ag motifindeki yapraklar oldukca belirgindir. Buna ilave olarak benekler ile oldukca estetik yapraklari vardir. Yapraklar etli, oldukca duz yapida ve eliptik sekillidir, tabani ve yaprak cevresi yuvarlaktir. Goruntusu ile kaplumbaga kabugunu andirdigi icin, kaplumbaga hoya da denmektedir. En hos yaprak yapisina sahip hoya'ladan biri olan bu tur, cok genc iken ciceklenebilir.
Cicekleri beyazdir ve korona'nin merkezi kirmizidir. Korolla'nin ucu ileriye donuktur. Her bir cicegin buyuklugu 1 cm kadardir ve bir cicek obeginde yaklasik 25-30 cicek bulunur. Ciceklerin omru 5 gun kadardir ve aksamlari guclu bir koku yayarlar.
Cicek saplarinin uzunlugu 4-5 cm uzunlugundadir. Ilk basta cicek sapi cok kucuk olarak baslar ancak tomurcuk gelistikce, cicek sapi asamali olarak buyumeye devam eder. Ayni cicek sapi uzerinden surekli olarak tomurcuk gelistirebilir.
Bu tur oldukca ilik, guclu suzulmus isik ve nemli ortamdan hoslanir. Su ihtiyaci fazladir, neredeyse "suyu icen" bir tur olarak tanimlanir. Ancak su ihtiyaci konusunda oldukca titizdir. Fazla sulama veya az sulama durumunda, hizla olebilir. Bu tur, sulamada denge isteyen turlerden biridir. Yer degisiminden fazla hoslanmaz, en iyisi sevdigi bir yer bulup hic ellememektir. Yer degisigikligi fazla yapildiginda, bitkinin ölmesi muhtemeldir.
Epifik olarak yetisen bu hoya, genellikle karincalarla simbiyotik iliski icindedir. Kultivasyon icerisinde, duzenli sulama isterler aksi halde yapraklar sararir ve dokulur. Dogal habitatinda bu bitki 8 metre uzunluga ulasabilir ve cesitli yerlere kok salarak kokleri vasitasi ile besinleri absorbe eder. Bu bitki genellikle karincalara ev sahipligi yapan agaclarda veya direkt olarak karinca yuvalarinda buyur.
Bazi yetistiriciler, bu hoyayi yetistirmek icin buyuk parcacikli orkide karisimini tercih ediyormus. Nedeni, her zaman nemli kalmasi ancak gene de koklerin etrafinda oldukca fazla hava olmasi ve boylece koklerin suda bogulmamasi… Bu bitki nispeten yumusak bir yapida oldugu icin, unlu bitler icin adeta bir miknatis oldugu soylenmektedir bu nedenle ekstra dikkat edilmesi onerilmektedir.
Kokusu ile ilgili fazla bilgi bulamasam da, iki farkli koku tanimlamasina rastladim. Bir tanimlamaya gore hafif eksimis yogurt kokusunu andiriyormus ancak cok kuvvetli olmadigi, ancak burnu cicege dayayinca koktugu soylenmis. Baska bir tanimlamada ise, hos bir kokuya sahip oldugu soylenmis. Baharatli veya tatli bir koku olmadigi, tarifi zor bir koku oldugu eklenmis ve yetistirici bu hoyanin kokusunu, taze pismis ekmegin mayasinin kokusuna benzetmis.
Koku tanimi kisiden kisiye degisebiliyor tabii ki… Bu degisikliklerde elliptica'nin farkli varyasyonlarinin olmasinin rolu olabilir tabii ki…
5-7 cm uzunlukta ve 4-5 cm genislikte, orta buyuklukte, yapraklari olan bu hoya, tirmanicidir. Yapraklarin uzerindeki ag motifindeki yapraklar oldukca belirgindir. Buna ilave olarak benekler ile oldukca estetik yapraklari vardir. Yapraklar etli, oldukca duz yapida ve eliptik sekillidir, tabani ve yaprak cevresi yuvarlaktir. Goruntusu ile kaplumbaga kabugunu andirdigi icin, kaplumbaga hoya da denmektedir. En hos yaprak yapisina sahip hoya'ladan biri olan bu tur, cok genc iken ciceklenebilir.
Cicekleri beyazdir ve korona'nin merkezi kirmizidir. Korolla'nin ucu ileriye donuktur. Her bir cicegin buyuklugu 1 cm kadardir ve bir cicek obeginde yaklasik 25-30 cicek bulunur. Ciceklerin omru 5 gun kadardir ve aksamlari guclu bir koku yayarlar.
Cicek saplarinin uzunlugu 4-5 cm uzunlugundadir. Ilk basta cicek sapi cok kucuk olarak baslar ancak tomurcuk gelistikce, cicek sapi asamali olarak buyumeye devam eder. Ayni cicek sapi uzerinden surekli olarak tomurcuk gelistirebilir.
Bu tur oldukca ilik, guclu suzulmus isik ve nemli ortamdan hoslanir. Su ihtiyaci fazladir, neredeyse "suyu icen" bir tur olarak tanimlanir. Ancak su ihtiyaci konusunda oldukca titizdir. Fazla sulama veya az sulama durumunda, hizla olebilir. Bu tur, sulamada denge isteyen turlerden biridir. Yer degisiminden fazla hoslanmaz, en iyisi sevdigi bir yer bulup hic ellememektir. Yer degisigikligi fazla yapildiginda, bitkinin ölmesi muhtemeldir.
Epifik olarak yetisen bu hoya, genellikle karincalarla simbiyotik iliski icindedir. Kultivasyon icerisinde, duzenli sulama isterler aksi halde yapraklar sararir ve dokulur. Dogal habitatinda bu bitki 8 metre uzunluga ulasabilir ve cesitli yerlere kok salarak kokleri vasitasi ile besinleri absorbe eder. Bu bitki genellikle karincalara ev sahipligi yapan agaclarda veya direkt olarak karinca yuvalarinda buyur.
Bazi yetistiriciler, bu hoyayi yetistirmek icin buyuk parcacikli orkide karisimini tercih ediyormus. Nedeni, her zaman nemli kalmasi ancak gene de koklerin etrafinda oldukca fazla hava olmasi ve boylece koklerin suda bogulmamasi… Bu bitki nispeten yumusak bir yapida oldugu icin, unlu bitler icin adeta bir miknatis oldugu soylenmektedir bu nedenle ekstra dikkat edilmesi onerilmektedir.
Kokusu ile ilgili fazla bilgi bulamasam da, iki farkli koku tanimlamasina rastladim. Bir tanimlamaya gore hafif eksimis yogurt kokusunu andiriyormus ancak cok kuvvetli olmadigi, ancak burnu cicege dayayinca koktugu soylenmis. Baska bir tanimlamada ise, hos bir kokuya sahip oldugu soylenmis. Baharatli veya tatli bir koku olmadigi, tarifi zor bir koku oldugu eklenmis ve yetistirici bu hoyanin kokusunu, taze pismis ekmegin mayasinin kokusuna benzetmis.
Koku tanimi kisiden kisiye degisebiliyor tabii ki… Bu degisikliklerde elliptica'nin farkli varyasyonlarinin olmasinin rolu olabilir tabii ki…
4 Ocak 2014 Cumartesi
Hoya fraterna
1826 yilinda, Karl tarafindan bir hoya bulunmus ve deriye benzeyen yapraklari nedeni ile coricaea (coricaea Latince'de deri'msi anlamina) olarak adlandirilmistir. Hemen ardindan H. coricaea'ye cok benzeyen baska bir hoya daha kesfedilmistir. Ayni coricae gibi derimsi yapraklara sahip bu hoyaya hoya fraterna (fraterna = Latince'de erkek kardes) adi verilmistir. Her iki turu de "Maxima affinis" olarak kaydetmistir.
Bu hoya (fraterna) Java, Endonezya'da bulunmustur ve ilk kez 1849 yilinda yayinlanmistir. Uzun bir sure boyunca hic bahsedilmemistir, hatta kayip oldugu dusunulurken, 1993 yilinda Tony Lamb ve Ted Green tarafindan Sabah, Malezya'da yeniden kesfedilmistir. Bu tur, Apinapin Nehri yakinlarinda, 800 metre yukseklikte bulunmustur. Onceleri bu turun hoya coriceae oldugu dusunulmustur. Ancak alinan celikler cicek actiginda, ciceklerin farkli oldugu gorulunce, bu turun hoya fraterna oldugu anlasilmistir. Ikisinin cicekleri karsilastirildiginda, turlerin farkliligi bariz olarak anlasilmaktadir. Ancak cicekleri olmadan iki tur birbirine cok benzemektedir. Hoya fraterna'nin yapraklari coriceae'ya gore biraz daha sukulent yapidadir. Her ne kadar bu kucuk bir fark olsa da, cicekleri arasindaki buyuk fark, iki hoyayi coricaea'nin degisik varyasyonlari degil de ayri turler olarak siniflandirmayi gerektirir.
Bu hoyayi yetistirmek nispeten kolaydir. Hizli buyumesi ve cabuk ciceklenmesi nedeni ile genellikle "baslangic asamasindakiler" icin uygun tur oldugu soylenir.
H. fraterna'nin ailenin diger uyeleri gibi, her bitki parcasinda sutumsu bir siviya sahiptir ve govdede hava kokleri bulunmaz. Bu hoya terestial (yani toprakta yetisen) bir hoyadir. Yapraklari harika derecede parlaktir ve orta damar acikca gorulur. Koyu yesil yapraklari incedir ve deri'msi bir dokusu vardir. Yapraklarin buyuklugu 10-18 cm ve genisligi 4-8 cm civarindadir, derimsi bir yapidadir. Tirmanici bir yapi sergiler.
Hoya fraterna oldukca hizli gelisen bir Hoya bitkisidir, uzunlugu 12 metreye ulasabilir. En iyi olarak hafif golgede veya filtrelernmis gunes isigi altinda yetisir. Kuripan'daki kiractasi (limestone) daglarinda yetisir. Bu tropik tirmanici, ozellikle buyume doneminde duzenli olarak sulanmalidir ancak fazla sulamadan kacinilmalidir. Kis aylarinda sulama frekansi biraz azaltilmalidir.
Bol aydinliktan hoslanir ancak direk gunes isigi almasindan kacinilmalidir. Az suren kurakliklara dayanabilir ancak tamamen kurumasina izin verilmemelidir. Orta derecede sicaklik isteyen turlerdendir. Kisa sureli olarak 10 derecenin altindaki sicakliklarda hayatta kalabilir, ancak en iyi buyumeyi 20-25 derece oda sicakliginda gosterir.
Tum yil boyu ciceklenebilir ve belirgin kokusu yoktur. (Hafif ve kotu kokulu oldugunu soyleyenler de vardir). Cicekler 30-40 ayri cicekten olusan, yogun obekler seklindedir. Hoya meliflua (Merr 1918) gibi cicekler tuylu cicekler uzerinde yapisip kalan kalin, koyu renkli bir nektar salgilar. Corolla sarimsi kahverengi renktedir, icinde ipegimsi parlak tuyler bulunmaktadir. Ciceklerin rengi kremsi-beyazimsidir. Corona'nin arkasi hafif kirmizimsidir. Sepaller, corona'nin yuksekligine kadar buyur ve birbirlerini cevreler. daha sonra birlikte geriye kivrilir. Hepsi ipeksi dokudadir ve minik tuylerle kaplanmistir. Ciceklerin sekli gruptaki diger hoyalara, ornegin kerrii, obovata, meliflua ve diversifolia'ya benzer. Bu grubun cicekleri ayni zamanda ozellikle solarken salgiladigi kalin bir nektarla da bilinir. Nektar oldukca koyu, neredeyse siyah renklidir. Hoya fraterna, Java, Endonezya ve Malezya'daki ormanlarda yetisir.
Bir Alman kaynagindaki bilgiye gore ise, bazen kultivarda yetistirilirken, cicek acma konumuna getirmek zor olabilir, denmis. Hizli buyumesi, ve gozler arasi mesafenin cok olmasi (internode = yaprak ciftlerinin arasindaki govde mesafesi), bitkinin yetiskin boyunun metrelerce uzamasina nedeni ve nadiren ciceklenmesi (sadece yetiskin bitkilerde ciceklenme gorulur) nedeniyle pek cok uretici ve kolleksiyoncu bu turu kolleksiyona dahil etmek konusunda cekingen davranir. Uzun ve genis yapraklar icin yeriniz var mi? O halde fraterna muhakkak kolleksiyonunuzda yer almali. Cicek obekleri yaklasik 14 gun boyunca kalir.
Guclu diger pek cok hoya gibi, gevsek bir topragi tercih eder. Yapraklarin buyuklugu nedeni ile bol gunes isigi ister ve duzenli besin ister. Yapraklari hafif sukulent yapida oldugu icin, tamamen kurumasina iszin verilmemelidir. Hoya fraterna buyuk bir bitkidir ve kisin korunakli olarak dis ortamda buyutulebilir.
Bu hoya (fraterna) Java, Endonezya'da bulunmustur ve ilk kez 1849 yilinda yayinlanmistir. Uzun bir sure boyunca hic bahsedilmemistir, hatta kayip oldugu dusunulurken, 1993 yilinda Tony Lamb ve Ted Green tarafindan Sabah, Malezya'da yeniden kesfedilmistir. Bu tur, Apinapin Nehri yakinlarinda, 800 metre yukseklikte bulunmustur. Onceleri bu turun hoya coriceae oldugu dusunulmustur. Ancak alinan celikler cicek actiginda, ciceklerin farkli oldugu gorulunce, bu turun hoya fraterna oldugu anlasilmistir. Ikisinin cicekleri karsilastirildiginda, turlerin farkliligi bariz olarak anlasilmaktadir. Ancak cicekleri olmadan iki tur birbirine cok benzemektedir. Hoya fraterna'nin yapraklari coriceae'ya gore biraz daha sukulent yapidadir. Her ne kadar bu kucuk bir fark olsa da, cicekleri arasindaki buyuk fark, iki hoyayi coricaea'nin degisik varyasyonlari degil de ayri turler olarak siniflandirmayi gerektirir.
Bu hoyayi yetistirmek nispeten kolaydir. Hizli buyumesi ve cabuk ciceklenmesi nedeni ile genellikle "baslangic asamasindakiler" icin uygun tur oldugu soylenir.
H. fraterna'nin ailenin diger uyeleri gibi, her bitki parcasinda sutumsu bir siviya sahiptir ve govdede hava kokleri bulunmaz. Bu hoya terestial (yani toprakta yetisen) bir hoyadir. Yapraklari harika derecede parlaktir ve orta damar acikca gorulur. Koyu yesil yapraklari incedir ve deri'msi bir dokusu vardir. Yapraklarin buyuklugu 10-18 cm ve genisligi 4-8 cm civarindadir, derimsi bir yapidadir. Tirmanici bir yapi sergiler.
Hoya fraterna oldukca hizli gelisen bir Hoya bitkisidir, uzunlugu 12 metreye ulasabilir. En iyi olarak hafif golgede veya filtrelernmis gunes isigi altinda yetisir. Kuripan'daki kiractasi (limestone) daglarinda yetisir. Bu tropik tirmanici, ozellikle buyume doneminde duzenli olarak sulanmalidir ancak fazla sulamadan kacinilmalidir. Kis aylarinda sulama frekansi biraz azaltilmalidir.
Bol aydinliktan hoslanir ancak direk gunes isigi almasindan kacinilmalidir. Az suren kurakliklara dayanabilir ancak tamamen kurumasina izin verilmemelidir. Orta derecede sicaklik isteyen turlerdendir. Kisa sureli olarak 10 derecenin altindaki sicakliklarda hayatta kalabilir, ancak en iyi buyumeyi 20-25 derece oda sicakliginda gosterir.
Tum yil boyu ciceklenebilir ve belirgin kokusu yoktur. (Hafif ve kotu kokulu oldugunu soyleyenler de vardir). Cicekler 30-40 ayri cicekten olusan, yogun obekler seklindedir. Hoya meliflua (Merr 1918) gibi cicekler tuylu cicekler uzerinde yapisip kalan kalin, koyu renkli bir nektar salgilar. Corolla sarimsi kahverengi renktedir, icinde ipegimsi parlak tuyler bulunmaktadir. Ciceklerin rengi kremsi-beyazimsidir. Corona'nin arkasi hafif kirmizimsidir. Sepaller, corona'nin yuksekligine kadar buyur ve birbirlerini cevreler. daha sonra birlikte geriye kivrilir. Hepsi ipeksi dokudadir ve minik tuylerle kaplanmistir. Ciceklerin sekli gruptaki diger hoyalara, ornegin kerrii, obovata, meliflua ve diversifolia'ya benzer. Bu grubun cicekleri ayni zamanda ozellikle solarken salgiladigi kalin bir nektarla da bilinir. Nektar oldukca koyu, neredeyse siyah renklidir. Hoya fraterna, Java, Endonezya ve Malezya'daki ormanlarda yetisir.
Bir Alman kaynagindaki bilgiye gore ise, bazen kultivarda yetistirilirken, cicek acma konumuna getirmek zor olabilir, denmis. Hizli buyumesi, ve gozler arasi mesafenin cok olmasi (internode = yaprak ciftlerinin arasindaki govde mesafesi), bitkinin yetiskin boyunun metrelerce uzamasina nedeni ve nadiren ciceklenmesi (sadece yetiskin bitkilerde ciceklenme gorulur) nedeniyle pek cok uretici ve kolleksiyoncu bu turu kolleksiyona dahil etmek konusunda cekingen davranir. Uzun ve genis yapraklar icin yeriniz var mi? O halde fraterna muhakkak kolleksiyonunuzda yer almali. Cicek obekleri yaklasik 14 gun boyunca kalir.
Guclu diger pek cok hoya gibi, gevsek bir topragi tercih eder. Yapraklarin buyuklugu nedeni ile bol gunes isigi ister ve duzenli besin ister. Yapraklari hafif sukulent yapida oldugu icin, tamamen kurumasina iszin verilmemelidir. Hoya fraterna buyuk bir bitkidir ve kisin korunakli olarak dis ortamda buyutulebilir.
Hoya fraterna - Hoya meliflua ssp fraterna karsilastirma
Bugunku konum Hoya fraterna… Hoya fraterna Endonezya kokenlidir. Bu turu arastirdigim zaman, yaprak yapisi olarak coriceae'ye com benzedigi icin Hoya coriceae ile cok karistirildigini ve cogunlukla hoya coricea'nin hoya fraterna olarak satildigini okudum.
Ayni zamanda baska bir kafa karisikligi yaratacak baska bir nokta da, isim benzerligi olan, meliflua'nin alt turu olan Hoya meliflua ssp fraterna… Bunlarin arasindaki karsilastirmalari derlemek istedim.
Asagidaki resimler, Tayland Hoya Club forumundan alintidir….
Hoya fraterna cicekleri:
.jpeg)
.jpeg)
.jpeg)
Ayni zamanda baska bir kafa karisikligi yaratacak baska bir nokta da, isim benzerligi olan, meliflua'nin alt turu olan Hoya meliflua ssp fraterna… Bunlarin arasindaki karsilastirmalari derlemek istedim.
Asagidaki resimler, Tayland Hoya Club forumundan alintidir….
Hoya fraterna cicekleri:
Hoya coriceae cicekleri:
Hoya meliflua ssp fraterna:
.jpeg)
.jpeg)
Hoya meliflua ssp fraterna'nin yapraklari cok uzun yapidadir. Bu turleri yaprak bakimindan karsilastirirsak
Hoya fraterna:
Hoya coricea, (yaprak olarak fraterna'ya oldukca benzemekte)
Hoya meliflua ssp fraterna:
Hoya meliflua (H. meliflua ssp fraterna'ya birebir benzer ancak daha kisadir)
Hoya meliflua ssp fraterna ve Hoya meliflua ssp meliflua 'nin yaprak yapilarinin, unlu kolleksiyoner Torill Nyhuus tarafindan karsilastirilmasi...
.jpeg)
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)